Informacja o przyznaniu koncesji spółce Polskie Radio została nadana jeszcze tego samego dnia – 18 sierpnia 1925 roku – niespełna trzy godziny po podpisaniu dokumentu. Dalszą konsekwencją takiej decyzji władz było zakończenie działalności próbnej stacji nadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego i niejako przeniesienie nielicznych jeszcze radioamatorów półtora roku wstecz – do czasów bez polskiego słowa w eterze. Sytuacja taka trwała trzy miesiące. Przeciągające się prace związane z budową studia i stacji nadawczej doprowadziły do zawarcia porozumienia, na mocy którego współfinansowana przez Polskie Radio stacja PTR wznowiła nadawanie. Reaktywacja nastąpiła 26 listopada 1925 roku. Jak wspomina Maciej Józef Kwiatkowski w książce „Narodziny Polskiego Radia”, w cztery miesiące nadano wówczas łącznie ponad sto półtoragodzinnych i dwugodzinnych transmisji. Rekordowa pod tym względem była czterogodzinna audycja sylwestrowa. Na ten okres przypada też dynamiczny rozwój warstwy programowej – zrealizowane zostało pierwsze słuchowisko, nadano powieść w odcinkach, a także rozpoczęto emisję audycji oświatowych. Renesans stacji Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego trwał do 14 marca 1926 roku, kiedy to rozpoczęły się prace związane z dostosowaniem ośrodka nadawczego przy ulicy Narbutta w Warszawie do potrzeb PR.
Uroczysta inauguracja programu Polskiego Radia odbyła się po trwających kilkanaście dni testach – 18 kwietnia 1926 roku o godzinie siedemnastej. Słowami „Halo, halo. Polskie Radio Warszawa. Fala 480 metrów” przywitała się ze słuchaczami Janina Sztompkówna. Po niej głos zabrali minister spraw zagranicznych dr Aleksander Skrzyński, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego prof. Stanisław Grabski, a także prezes zarządu PR inż. Tadeusz Sułowski i naczelny dyrektor PR dr Zygmunt Chamiec. Od tego dnia polską mowę w eterze można było usłyszeć codziennie od godziny siedemnastej do dwudziestej trzeciej. Studio, amplifikatornia i pomieszczenia redakcyjno-biurowe mieściły się w budynku Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ulicy Kredytowej 1.
Pisząc o działalności programowej w tym okresie nie sposób nie wspomnieć o sytuacji politycznej w Polsce. W pierwszych tygodniach emisji Polskie Radio zderzyło się z nową rzeczywistością, jaką był przewrót majowy. Radiostacja nie stała się jednak wówczas celem ani dla jednej ani dla drugiej strony – jako środek do komunikacji ze społeczeństwem została wykorzystana dopiero w późniejszych latach. Sam nadawca ograniczył jedynie emisję audycji rozrywkowych i odczytów skupiając się na wieczornych koncertach muzyki poważnej. Zresztą i w późniejszym okresie program był uboższy niż miało to miejsce w przypadku stacji Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego. Sytuacja ta zaczęła się zmieniać dopiero w roku 1927.
Udzielona w 1925 roku koncesja zobowiązywała Polskie Radio do wybudowania stacji nadawczej umożliwiającej odbiór sygnału na odbiornikach detektorowych w promieniu stu kilometrów od Warszawy. Dla odbiorników dwulampowych zasięg miał być sześciokrotnie większy. Emisja prowadzona z terenu fabryki Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego nie pozwalała na uzyskanie takich rezultatów. Aby zrealizować ten zapis we wrześniu 1926 roku Polskie Radio rozpoczęło budowę stacji na Forcie Mokotowskim. Pierwsze testy nowego obiektu przeprowadzono już 15 grudnia, a 2 stycznia 1927 roku oficjalnie zaistniał on w polskim eterze pracując z mocą 10 kW. Długość fali nowej stacji była kilkukrotnie zmieniana – początkowo było to 1115 metrów, później 980, 1111,1 i 1420 metrów. Z czasem moc zwiększona została do 13 kW. Koncesja zobowiązywała też Polskie Radio do uruchomienia stacji w Krakowie, a później – wraz ze zwiększaniem liczby abonentów – w kolejnych miastach. W 1927 roku Polskie Radio planowało pokryć obszar Polski sygnałem z dwunastu stacji nadawczych – w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Katowicach, Wilnie, Lwowie, Łodzi, Lublinie, Grudziądzu, Gdyni, Równem i Wołkowysku. Życie zweryfikowało te plany i ostatecznie zdecydowano się na rezygnację z Lublina, zastąpienie Grudziądza i Gdyni przez silną stację w Toruniu oraz zastąpienie Równego przez Łuck i Wołkowyska przez Baranowicze. Planów tych nie udało się jednak w pełni zrealizować przed wybuchem wojny.
Krakowski nadajnik Polskiego Radia uruchomiony został 15 lutego 1927 roku. Było to urządzenie przetransportowane z fabryki PTR w Warszawie. Stacja zlokalizowana została przy ulicy Malczewskiego kilka kilometrów od centrum miasta. Pierwszego dnia na fali o długości 422 metry można było usłyszeć muzykę z płyt oraz retransmisję koncertu z Warszawy. Dwa tygodnie później – 1 marca 1927 roku – Polskie Radio Kraków rozpoczęło regularną emisję programu. Dziewięć miesięcy później – 18 grudnia – stacja została przestrojona na falę 566 metrów, trzynaście miesięcy później na 314 metrów, a w kolejnych latach nadawała jeszcze na 312,8 i 304,3 metra. Początkowo sygnał nadawany był z mocą 1,7 kW, na dziesięciolecie stacji uruchomiony został 10-kilowatowy nadajnik.
Jako trzecie odezwało się Radio Poznańskie – subkoncesjonariusz Polskiego Radia z roku 1926. Siedziba mieściła się w budynku starego teatru przy placu Wolności, a stacja nadawcza na obrzeżach miasta przy ulicy Bukowskiej. Początkowo pracowała na fali 270,3, później została przestrojona na 280,4 metra. Oficjalne rozpoczęcie nadawania odbyło się 24 kwietnia 1927 roku, choć testy aparatury prowadzone były już od grudnia 1926 roku. Pierwszego dnia przeprowadzono transmisję z poznańskiej opery, co odbiło się szerokim echem nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami. To zresztą nie jedyna innowacja wprowadzona przez Radio Poznańskie – w październiku 1929 roku jako pierwsze w Polsce uruchomiło stację krótkofalową (testy prowadzone były już od stycznia 1928 roku, od marca 1929 roku miały charakter periodyczny). Jako pierwsze w Polsce i trzecie w Europie uruchomiło też w 1929 roku aparaturę Fultona do przesyłania obrazów. Jak informuje Stanisław Miszczak w książce „Historia radiofonii i telewizji w Polsce”, w ciągu roku przeprowadzone zostały 364 transmisje, w których przesłanych zostało około 850 obrazów. W październiku 1933 roku – realizując zapis z subkoncesji – Polskie Radio kupiło Radio Poznańskie. Kilka miesięcy później na terenie poznańskiej cytadeli uruchomiony został 16-kilowatowy nadajnik pracujący na fali 345,6 metra, a cztery lata później aż 50-kilowatowy.
4 grudnia 1927 roku – w Barbórkę – rozpoczęło nadawanie Polskie Radio Katowice. Podobnie jak w przypadku Poznania pierwszego dnia emisji wieczorem transmitowano operę. Pierwotnie zlokalizowany przy ulicy Brynowskiej nadajnik o mocy 12 kW pracował na fali 395,8 metra, a tuż po starcie został przestrojony na zwolnioną przez Kraków falę 422 metry. Studio mieściło się w gmachu na rogu ulic Mielęckiego i Warszawskiej.Dziesięć lat później siedziba Polskiego Radia Katowice została przeniesiona do nowego gmachu przy ulicy Ligonia. Zasięg stacji znacznie przerósł teoretyczne oczekiwania – do redakcji przychodziły listy z całej Europy, a nawet Afryki i Stanów Zjednoczonych. Pod koniec lat trzydziestych w Morgach nieopodal Mysłowic rozpoczęła się budowa jeszcze silniejszej stacji nadawczej. Była ona wyposażona w nowoczesny system antenowy, składający się z masztu aktywnego i reflektora. Regularna emisja programu na fali 758 metrów rozpoczęła się 1 lipca 1939 roku. Jej oficjalne otwarcie nastąpiło 25 sierpnia 1939 roku. Tydzień później została wysadzona, aby nie wpaść w ręce wroga.
Ostatnią uruchomioną w latach dwudziestych rozgłośnią było Wilno. Budowa rozpoczęła się we wrześniu 1927 roku, a już dwa miesiące później na fali 435 metrów można było usłyszeć pierwsze testy nadajnika. 8 grudnia odbyło się nieoficjalne otwarcie, a miesiąc później – 15 stycznia 1928 roku – oficjalne. Studio i stacja nadawcza mieściły się w willi przy ulicy Witoldowej. Początkowo moc wynosiła jedynie 0,5 kW. Trzy lata później na przedmieściach Wilna wybudowana została znacznie silniejsza stacja – o mocy 16 kW. Przeprowadzone w kolejnych latach modyfikacje pozwoliły na uzyskanie w 1936 roku mocy 50 kW. Bliskość lotniska nie pozwalała jednak na postawienie wysokich masztów, co w znacznym stopniu ograniczało zasięg. Aby temu zaradzić pod koniec lat trzydziestych rozpoczęto budowę nowej stacji nadawczej – tym razem już poza miastem. Zlokalizowany we wsi Krzyżówka obiekt nie zdążył się jednak odezwać przed wybuchem II wojny światowej. Wysłany 30 sierpnia 1939 roku z Warszawy sprzęt nie dotarł już na miejsce przeznaczenia. Warto nadmienić, że lata trzydzieste to nie tylko rozwój techniczny bazy nadawczej, ale i studyjnej. W 1935 roku siedziba Polskiego Radia Wilno przeniesiona została z ulicy Witoldowej na ulicę Mickiewicza.
W roku 1929 Polskie Radio otrzymało drugą, zmodyfikowaną koncesję na 20 lat. Zalecano w niej m.in. utrzymanie dotychczasowych oraz wybudowanie nowych stacji nadawczych, w szczególności silnej stacji w Warszawie pokrywającej zasięgiem lampowym cały kraj. Po przeprowadzeniu analiz zdecydowano się zlokalizować ją w oddalonej o 23 kilometry od Warszawy wsi Łazy pod Raszynem. Odległość ta miała zapewnić niezakłócony odbiór rozgłośni zagranicznych na terenie miasta. Budowa rozpoczęła się w marcu 1930, a już na początku 1931 roku stacja rozpoczęła próbną emisję jako najsilniejsza stacja radiofoniczna w Europie – z mocą 120 kilowatów. Nadajnik pracował na fali 1339 metrów. Antena zawieszona została na dwóch stalowych masztach o wysokości 200 metrów każdy. Zapewniało to zasięg detektorowy rzędu trzystu kilometrów. W tym samym czasie rozgłośnia warszawska przeprowadziła się do nowej siedziby przy ulicy Zielnej 25.
15 stycznia 1930 roku ruszyła stacja we Lwowie. Nadajnik zlokalizowany został na terenie Targów Wschodnich. Początkowo pracował na fali 385,1 metra z mocą 1,5 kW, po roku moc zwiększona została do 16 kW (fala 380,7 metra), a pięć lat później do 50 kW (fala 377,4 metra). W roku 1930 – dokładnie 2 lutego – ruszyła też Łódź. Początkowo rozgłośnia nie była przygotowana do nadawania własnych audycji i retransmitowała uruchomione już wcześniej stacje. Program lokalny po raz pierwszy pojawił się na antenie 1 maja 1930 roku. Nadajnik o mocy 1,5 kilowata początkowo pracował na fali 250 metrów, później 224 metry. Z czasem zwiększono też moc – 2 marca 1939 roku oficjalnie uruchomiony został nadajnik o mocy 10-ciu kilowatów. Dopiero pięć lat po Lwowie i Łodzi – 15 stycznia 1935 roku – po trwających miesiąc testach odezwała się Rozgłośnia Pomorska w Toruniu. Sygnał nadawany był na fali 304,3 metra z mocą 24 kW. Po kolejnych dwóch latach – 1 marca 1937 roku – w eterze pojawiła się Warszawa II. Do emisji wykorzystano nieużywany od momentu wybudowania Raszyna obiekt w Forcie Mokotowskim. Nadawany z mocą 10 kW sygnał obecny był na fali o długości 216,8 metra. Rok później – 1 lipca 1938 roku – ruszyła stacja nadawcza w Baranowiczach. Dwa tworzące system antenowy maszty znajdowały się w parku miejskim przy ulicy Narutowicza. Nadajnik miał moc 50 kW. Ostatniej z planowanych stacji – w Łucku – nie udało się uruchomić przed wybuchem wojny. Polskie Radio kontynuowało też tradycje Radia Poznańskiego i 1 marca 1936 roku rozpoczęło oficjalne nadawanie na falach krótkich programu dla zagranicy.
Prace nad uruchomieniem własnej radiostacji prowadzili też ojcowie franciszkanie. Starania o koncesję dla Radia Niepokalanów trwały blisko dziesięć lat, ale do dnia rozpoczęcia agresji Niemiec na Polskę ojciec Maksymilian Kolbe nie uzyskał pisemnego pozwolenia. Jedni dopatrywali się w tym niechęci rządu do Kościoła, inni zabezpieczenia pozycji Polskiego Radia, które od 1935 roku niemal w całości należało do skarbu państwa. Na podstawie ustnie wydanej zgody stacja SP3 Radio Niepokalanów nadała dwie audycje – pierwszą w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny 8 grudnia 1938 roku, drugą w następną niedzielę. Nadajnik pracował na falach krótkich na fali o długości 41,2 metra z mocą 200 watów. W planach było już zwiększenie mocy najpierw do ośmiuset watów, a później do trzech kilowatów. Początkowo audycje miały być nadawane w niedziele i trwać godzinę.
Swoje audycje w języku polskim nadawały też rozgłośnie zagraniczne. Na falach stacji z Wrocławia i Królewca wiadomości kierowane do Polaków nadawane były pięć razy dziennie. Audycje propagandowe nadawały też radiostacje z Gliwic i Zgorzelca. 24 listopada 1938 roku rozpoczęła działalność Sekcja Polska Radia Watykańskiego. Nie był to jednak pierwszy kontakt tej rozgłośni z językiem polskim – już 20 marca 1931 roku stacja nadała tłumaczenie orędzia papieża Piusa XI. Przed wybuchem wojny audycje w języku polskim nadawała również Francja, Włochy i Czechosłowacja, nie były to jednak emisje regularne.
Aktualizacja: 28.10.2017