Instalacja upamiętniająca transatlantycką stację w Babicach

Od: 12.05.2018 do: 31.12.2037

Na warszawskim Bemowie przy ulicy Radiowej stanęła instalacja upamiętniająca Transatlantycką Centralę Radiotelegraficzną. „Polskim inżynierom – twórcom transatlantyckiej łączności radiotelegraficznej w 1923 roku z wyrazami podziwu, szacunku i uznania, bohaterskim obrońcom Warszawy w 1939 roku poległym w walce z Niemcami, w hołdzie” – głosi przymocowana do jej podstawy tablica. Do oficjalnego odsłonięcia doszło 12 maja 2018 roku, w obecności burmistrza Bemowa, fundatora – prezesa firmy deweloperskiej Profbud – oraz przedstawicieli Stowarzyszenia Park Kulturowy TRCN. Oprawę muzyczną zapewniła Babicka Orkiestra Dęta.

Możliwość nawiązania bezpośredniej łączności przez odradzające się Państwo Polskie była jedną z kluczowych kwestii w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości. Inżynier Perepeczko na łamach tygodnika „RAdjo” z dnia 20 lutego 1927 roku pisał: Wydelegowano fachowców do Ameryki oraz krajów europejskich celem zadecydowania i wyboru odpowiedniego typu urządzeń. [...] Wybór padł, po długich rozważaniach, zarówno cywilnych jak i wojskowych ekspertów, na stację typu maszynowego, systemu inżyniera Ernesta Aleksandersona, budowanego przez firmę Radio Corporation of America. [...] Dokonawszy wyboru, przystąpiono do wykonania aparatury w zakładach elektrycznych General Electric Company w Schenectady, na zlecenie firmy Radio Corporation. W tym samym czasie w Polsce poszukiwano odpowiedniego miejsca na założenie tej stacji w najdogodniejszych warunkach. Stacja nadawcza zajmuje 400 hektarów ziemi i potrzebuje pasa długości około 4 kilometrów zupełnie wolnego dla ustawienia wież antenowych, o gruncie wilgotnym dla lepszego przewodnictwa uziemienia. Grunta, na których postanowiono wznieść radjostację, obejmują teren fortu IIA wraz z okolicą lesistą i w miarę wilgotną. W końcu 1921 roku maszyny i urządzenia zostały w Ameryce wykończone, i tam wypróbowane, a następnie dostawione przez Gdańsk do Polski. W Polsce przygotowano tymczasem wieże antenowe, każda po 127 i pół metra wysokości, z poprzeczkami 48-mio metrowej rozpiętości. Wieże te wykonano z nadzwyczajną starannością zużywszy na budowę 1770 tonn żelaza. Montowanie wież trwało od maja 1922 r. do końca marca 1923 r. Stacja rozpoczęła pracę w październiku 1923 roku, a jej oficjalnego otwarcia 17 listopada tegoż roku dokonał prezydent Stanisław Wojciechowski. 16 stycznia 1945 roku wycofujący się Niemcy wysadzili wszystkie dziesięć masztów oraz zabudowania techniczne.

Komentarz

Inicjatywa upamiętnienia Transatlantyckiej Centrali Radiotelegraficznej cieszy, zwłaszcza w sytuacji, gdy tak mało w przestrzeni publicznej miejsc poświęconych historii szeroko pojętej radiofonii. Wszystkim tym, którzy dążyli do wybudowania pomnika należą się słowa uznania. Radość niestety kończy się w momencie, kiedy dotrze się na ulicę Radiową. Pierwsze zdziwienie budzi fakt, że instalacja ustawiona została na grodzonym osiedlu. Doprawdy, w tej sytuacji deweloper zapomniał chyba o postawieniu przed płotem znanych chociażby z Pałacu Kultury i Nauki lornetek na 2 zł, aby dało się odczytać co napisane jest na tabliczce. Kolejne rozczarowanie to forma pomnika. Jeden z internautów na lokalnym portalu skomentował to tak: Zaiste SPEKTAKULARNA instalacja ! :) Pan Mieciu to chyba z godzinę musiał spawać :) Trochę tylko niesmak, jak pod czymś takim można napisać "z wyrazami podziwu, szacunku i uznania". Przecież wieże TCR były charakterystyczne i na swój sposób piękne. Niemal pięćdziesięciometrowa poprzeczka sprawiała, że trudno je pomylić z innymi konstrukcjami nadawczymi. Nie rozumiem też takiego pośpiechu w odsłonięciu tego, co dziś można oglądać... Skoro na tablicy umieszczonej na fundamencie instalacji napisane jest, że powstała ona na stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości... a dodatkowo oficjalne uruchomienie Radiostacji nastąpiło 17 listopada 1923 roku, to aż się prosi, aby to właśnie w listopadzie odbyły się stosowne uroczystości. To jeszcze pół roku. Przez ten czas może udałoby się stworzyć coś, co ma więcej niż 2,5 metra wysokości i bardziej przypomina to, co ma upamiętnić. No i może nie trzeba by było rozwijać wokół wyschniętej trawy z rolki, bo i przyroda miałaby odpowiednio dużo czasu na przygotowanie... Teraz pozostaje chyba tylko czekać, kiedy ktoś z okolicznych mieszkańców zacznie na tym suszyć pranie...

Krzysztof Sagan

Przydatne informacje

Wydarzenie na mapie