Z radiem w podróży – Ukraina

W tegoroczną majówkę wybrałem się z nowo poznaną ekipą na Ukrainę. Decyzja zapadła właściwie na kilka dni przed odjazdem, kiedy analizowałem jeszcze inne opcje, wszystko zmieniało się jak w kalejdoskopie. Ale ostatecznie padło na naszego południowo-wschodniego sąsiada.

Krótko o Ukrainie – mimo, że to nasi sąsiedzi, to jednak różnice są widoczne na każdym kroku i nie chodzi o wszechobecną biedę i braki asfaltu na drogach (zarobki są 6-10 razy niższe niż u nas). W Polsce, gdzie są wpływy kultury łacińskiej, znacznie bliżej jest do krajów zachodniej Europy niż do Ukrainy, gdzie dominuje kultura bizantyjska. Cechuje się to niestety znacznie większym zamiłowaniem do dóbr materialnych, co powoduje ogromne społeczne kontrasty. Po ulicach jeżdżą stare Łady i rozlatujące się autobusy, a z drugiej strony – najnowsze Mercedesy i Jaguary z pełną opcją wyposażenia. W najbiedniejszych wsiach o cerkwie dba się z niezwykłą starannością, ikony są w idealnym stanie, a starannie wypolerowane, błyszczące dachy widać z bardzo daleka.

Nasza wyprawa obejmowała obszary zachodniej Ukrainy, miejsca które przed II Wojną Światową należały do Słowacji i Węgier (Zakarpacie), jak i polskie tereny leżące na wschód od Karpat (Podole, Bukowina, Iwano-Frankowsk, Kołomyja i Lwów). Przy szlaku na najwyższy szczyt Ukrainy – Howerlę, widoczne są jeszcze dawne słupki graniczne, grzbietem przebiegała granica polsko-słowacka.

Przejdźmy teraz do radia. Ukraina jest krajem, gdzie dostępność stacji radiowych jest bardzo nierównomierna. Są miejsca, gdzie na „górnym” UKF-ie nie słychać praktycznie nic (niestety nie miałem odbiornika na inny zakres). Nie wliczając oczywiście stacji z sąsiednich krajów. Zasięg stacji wokół miast nie jest duży, nie są stosowane tak duże moce jak w sąsiednich krajach. Kilkanaście kilometrów od miasta i dostępne jest jedynie publiczne radio na „dolnym” UKF-ie. Brzmienie stacji także pozostawia wiele do życzenia – stacje znacząco różnią się głośnością, nierzadko dźwięk jest zwyczajnie przesterowany. W innych przypadkach słychać też silną kompresję, występują też przerwy w sygnale. Ta sama stacja z różnych obiektów może brzmieć inaczej, w jednym miejscu sygnałowi towarzyszy RDS, w innym – nie. Repertuar muzyczny jest dość różnorodny, sporo muzyki jest w języku ukraińskim z wpływami tamtejszego folkloru. We Lwowie w radiu można natknąć się na współczesny polski pop.

Jeżeli chodzi o telewizję, to dalej ma miejsce emisja analogowa – na UHF-ie oraz całym VHF-ie. VHF-I i VHF-II wyszły u nas z użycia w pierwszej połowie lat 90tych. Od kilku lat obecna jest też TV cyfrowa, emisja odbywa się w standardzie DVB-T2.

Sieć komórkowa kompletnie nie pozwala na korzystanie z tego, co gdzie indziej jest codziennością – szybkiego dostępu do internetu. Zasięg 3G pojawia się jedynie w niektórych większych miejscowościach, praktycznie wszędzie jest dostępne tylko 2G (EDGE), nigdzie LTE. Nie mówiąc już o tym, że korzystanie z sieci ukraińskiej bardzo uderza po kieszeni – połączenia kosztują ok 5zł/min, sms 1,50, internet – 1,81 lub 3,60zł za... 100kb!. Ceny zależne są od negocjacji pomiędzy operatorami, stąd korzystanie z niektórych sieci może być droższe lub tańsze. Kiepski zasięg 3G powoduje, że przełączenie telefonu w tryb „tylko 3G” w pobliżu ukraińskiej granicy nie spowoduje przełączenia na ukraińską sieć.

Zakarpacie

Zakarpacie to region położony na południowy-zachód od łuku Karpat, przed wojną należący do Słowacji i Węgier. Nie znajduje się tu żaden większy obiekt nadawczy, a duża ilość stacji wynika z szerokiej dostępności programów zza granicy – głównie słowackich i węgierskich, a także rumuńskich i polskich. Stacji z naszego kraju jest zdecydowanie najmniej, ale w niektórych miejscach i tak więcej niż stacji ukraińskich. Na północ od Użhorodu praktycznie jedyną dobrze odbierającą stacją jest publiczna Jedynka (UR1) nadająca na 104,3 MHz z obiektu na górze Jawornik. W niektórych miejscach jest jednak w odbiorze przeszkadza ukształtowanie terenu, a także wciąż silny sygnał słowackiego Radia_FM z Kralovej Holi – mimo odległości bliskiej 200 km.

Bandscan w miejscowości Wyszka – praktycznie dwie ukraińskie stacje na skali, w dodatku w jakości kompletnie nie nadającej się do słuchania ze względu na zakłócenia bądź charczenie wynikające z licznych odbić. W ukraińskich Karpatach doliny są bardzo głębokie, co nierzadko daje ponad 1000 metrów różnicy poziomu między doliną a szczytami gór.

Użhorod

Stolica obwodu zakarpackiego posiada jeden obiekt w centrum miasta dla stacji małych mocy (jest to maszt na budynku przy skrzyżowaniu ulic Gagarina i Komuny Paryskiej). Z racji, że jest on położony z dala od zabytkowego centrum, niestety nie było mi dane zobaczyć go z bliska. Inne blisko leżące obiekty mają spory jak na Ukrainę zasięg – jeden na górze Jarok (ponad 900 m n.p.m.) i drugi na wulkanicznym wzniesieniu koło miejscowości Chołmeć (około 280 m n.p.m.). Wszystkie stacje z tych obiektów bardzo dobrze odbierają na szczytach Bieszczad.

O wiele ciekawiej wyglądają w Użhorodzie anteny odbiorcze. Takiego rodzaju anten nie widziałem już w żadnym innym miejscu na Ukrainie

Sporo anten zwróconych było w kierunku Słowacji i Węgier – w tej części Ukrainy wciąż mieszka wielu Węgrów i Słowaków. Okoliczne wsie i małe miasteczka praktycznie nie różnią się od tych które można spotkać na nizinie węgierskiej.

Mukaczewo

Dla tego miasta obiekt znajduje się na wulkanicznym wzniesieniu pod nazwą Góra Pawłowa. Wygląda okazale, jednak nadają z niego jedynie dwie stacje radiowe – Avtoradio na 99,9 MHz i Zakarpattya FM na 107,8 MHz. Sygnałowi żadnej z nich nie towarzyszy RDS.

Chust

Na północny-zachód od tego miasta na górze o wysokości 830 metrów n.p.m. stoi dość wysoka wieża. Z obiektu nadaje pięć stacji radiowych:

71,90 MHz – UR2

101,2 MHz – UR1 – 17 kW

101,9 MHz – Zakarpattya FM – 1,5 kW

103,7 MHz – Retro FM – 0,3 kW

106,8 MHz – UR Tysa – 0,3 kW

Jedyną stacją z RDS jest Zakarpattya FM, nazwa stacji w PS przesuwa się. Stacja jest chętnie słuchana w okolicy i jak na warunki ukraińskie posiada całkiem niezły zasięg. Odtwarzana jest też z głośników na rynku w miejscowości Chust. W tych okolicach wciąż jednak bardzo dobrze odbierają słowackie stacje, a także węgierskie i rumuńskie.

Rachów

Ta bardzo znana, pięknie położona w Karpatach miejscowość także posiada swój obiekt nadawczy – położony jest on na wysokości 1380 metrów n.p.m. na górze Terentyn w paśmie Świdowca. Pomimo, że wieża jest wysoka i bardzo wysoko położona, stacje z niej nadające mają dość kiepski zasięg. Ponadto jakość dźwięku jest bardzo kiepska, a na 105,1 MHz dźwięk był przesterowany.

Tak obiekt prezentuje się z odległości ok. 40 km – Terentyn to ten szczyt na najdalszym planie, leżący w środku kadru:

Poza kadrem z lewej strony znajduje się zasłonięta przez drzewa Howerla, gdzie także był robiony dokładny bandscan. Niestety pomimo wysiłków nie udało mi się złapać żadnego sygnału z Polski. W miejscu robienia zdjęcia wciąż było słychać słowackie Funradio, natomiast na Howerli możliwy był już odbiór z RDS! Odległość to już 230 km!

Na wschód od Karpat

…czyli na terenach należących przed wojną do Polski. Tam znajdują się już większe miejscowości, a więc wybór w eterze jest większy niż na Zakarpaciu. Południowe tereny dodatkowo są wzbogacone przez zasięg stacji z Rumunii, a także Mołdawii.

Jabłonica

Znana miejscowość turystyczna i miejsce wypadów w góry. Znajduje się tu obiekt służący głównie do emisji telewizyjnej, na szczycie znajduje się „motylek” do emisji na VHF-ie. Z obiektu – jeśli wierzyć bazie danych w ukwtv.de – nie nadaje żadna stacja radiowa. Na paśmie radiowym można za to znaleźć fonię kanałów TV.

Czerniowce

Duże miasto (prawie 300 tysięcy mieszkańców), stolica ukraińskiej części Bukowiny. Oferta radiowa wciąż jest uboga – z okolicznych obiektów nadaje łącznie dziesięć stacji. Emisje radiowe odbywają się z dwóch obiektów – większość z wysokiej, kratownicowej wieży przy ul. Biletskiej 6, na wzgórzu Cecyno (537 m n.p.m.). Niestety, z braku czasu nie sfotografowałem tego obiektu. Sfotografowałem natomiast drugi obiekt – Radiocentrum przy ul. Putylkiej 20. Nadaje stamtąd tylko jedna stacja (UR Bukowyna na 67,97 MHz) jednak obiekt jest bardzo okazały i zajmuje spory obszar.

Czerniowce posiadają przepiękną starówkę, a najciekawszą architekturę prezentuje tamtejszy uniwersystet:

Kamieniec Podolski

Pięknie położone miasto, znane przede wszystkim z tamtejszej twierdzy. Głębokie wąwozy i wijąca się rzeka stworzyły razem idealne miejsce na twierdzę, leżącą na czymś w rodzaju cyplu, otoczonego (naturalnie!) wodą prawie z każdej strony i dostępnego jedynie wąskim przesmykiem. W mieście znajduje się obiekt nadawczy, z którego nadaje pięć stacji radiowych, wszystkie na „górnym” UKF-ie.

102,8 MHz – Stylnoje Radio Perets

104,3 MHz – Era FM

104,8 MHz – Ruskoje Radio

106,2 MHz – HIT FM

107,5 MHz – Radio Relax

Iwano-Frankowsk

Dawna polska nazwa tego miasta to Stanisławów, obecna nazwa została nadana na cześć Iwana Franko, ukraińskiego poety i pisarza. Miasto posiada trzy obiekty nadawcze, a głównym obiektem jest wysoka wieża położona przy ul. Czornowoła 19. Obiekt posiada ciekawą iluminację, a wjeżdżając do miasta od wschodu wieża widoczna jest pośrodku szerokiej drogi wśród drzew, przypomina to widok na Wieżę Eiffla z Pól Marsowych. Anteny do emisji radia FM rozmieszczone są chaotycznie w różnych miejscach wieży. „Motylek” jest nie tylko na szczycie wieży, ale także w jej środku.

W mieście znajdują się także dwa inne obiekty nadawcze – na budynkach przy ulicy Stefana Bandery 1 i Gałytskiej 201:

Rohatyń

Tego obiektu (49,41868° N, 24,60241° E) nie ma na liście fmscan.org, więc trudno powiedzieć czy jest z niego prowadzona jakaś emisja. Na mniejszej z wież zamontowane są anteny służące zdecydowanie bardziej do odbioru niż emisji.

Lwów

Tego miasta chyba nie trzeba nikomu przedstawiać. Tu na każdym kroku znajdziemy piękne zabytki architektury oraz mnóstwo instytucji kulturalnych. Lwów uchodzi na Ukrainie za stolicę kultury.

Praktycznie w całym mieście jest możliwość odbioru polskich stacji, miejscami nawet pojawia się odbiór ze Św. Krzyża. Ukraińskie stacje nadające z wieży na wzgórzu Wysoki Zamek mają zdecydowanie najlepsze brzmienie spośród innych ukraińskich, spora liczba stacji jest też z RDS-em. Wybór w eterze jest również spory – z obiektu nadawane są 23 różne stacje, co jest wynikiem porównywalnym z największymi miastami u nas. Tutaj na szczycie obiektu również jest motylek, za to anteny do emisji na UKF a także UHF umieszczone są w środku wieży.

Ważniejsze miejsca na mapie: