Co to jest DAB+?

Ogólnie o DAB+

Choć system DAB+ narodził się w pierwszej dekadzie XXI wieku, jego korzeni trzeba szukać niemal ćwierć wieku wcześniej. Prace nad cyfryzacją radia rozpoczęły się w 1981 roku w Niemczech. W ich efekcie po kilkunastu latach narodził się system DAB – Digital Audio Broadcsting. Zakładał on m.in. emisję w zakresach 47-68 MHz (bloki 2A-4D), 87-108 MHz (F1-F12), 174-240 MHz (5A-13F) i 1452-1492 MHz (L1-L23) oraz wykorzystanie kodeka MP2 (MPEG-1 Layer II). Specyfikacja systemu dopracowana została w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku i wtedy też rozpoczęło się wdrażanie nowego standardu. Regularną emisję w DAB prowadziła m.in. Wielka Brytania i Niemcy. W Polsce skończyło się na rozpoczętych w 1995 roku testach w paśmie VHF-II (ok. 105 MHz). Standard ten oznaczony został symbolem ETSI EN 300 401.

Dekadę później – dla zwiększenia efektywności systemu – zdecydowano się na zmianę kodeka dźwięku na nowszy i odznaczający się lepszą skutecznością kompresji HE-AAC v2 (norma ETSI TS 102 563) oraz dodano szereg „multimedialnych” funkcji, jak np. pokaz slajdów. Nowy standard otrzymał nazwę DAB+.

W Polsce planowane jest uruchomienie trzech multipleksów o zasięgu ogólnokrajowym. Aktualnie (stan na początek 2018 roku) w szesnastu województwach działają 24 nadajniki przekazujące MUX Polskiego Radia (po dwa dla lubelskiego, lubuskiego, opolskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i wielkopolskiego oraz trzy dla zachodniopomorskiego), oznaczony jako MUX-R3. Dodatkowo w Małopolsce, na Podkarpaciu i Dolnym Śląsku działają multipleksy lokalne.

Ensemble / Ensemble ID

Ensemble – z francuskiego komplet, choć w języku polskim przyjęło się określenie multipleks. W zależności od wybranej jakości może być w nim nadawanych od kilku do dwudziestu, a przy skrajnie niskiej przepływności trzydziestu programów oraz informacje dodatkowe. W przypadku MUX-u nadawanego przez Polskie Radio jego nazwa brzmi po prostu „Polskie Radio”. Ensemble ID to numer multipleksu.

Station Name / ShortLabel / Service ID

Każdej stacji nadawanej w multipleksie przypisana jest nazwa, nazwa skrócona oraz numer identyfikacyjny – odpowiednik kodu PI w systemie RDS. Na jego podstawie odbiornik identyfikuje odbierany program i – w przypadku problemów z zasięgiem – może przełączać pomiędzy jego cyfrową i analogową wersją. Pełna nazwa może liczyć szesnaście znaków, skrócona osiem (np. odpowiednio „PolskieRadio RDC” i „RDC”). Są one wyświetlane na liście dostępnych programów oraz w czasie słuchania.

Programme Type

Podobnie jak w systemie RDS, tak i w DAB+ każdemu programowi może być przypisany charakter programu. Możliwe wartości w tabeli poniżej.

Audio Type / Audio Codec / Bit Rate

Informacje dotyczące sygnału audio – czy jest on stereofoniczny czy monofoniczny, jaki kodek został użyty (np. AAC-LC lub skuteczniejszy dla mniejszych przepływności HE-AAC v1) oraz ile kilobitów danych przesyłanych jest w ciągu sekundy. W przypadku tej ostatniej wielkości jest to liczba przeznaczona na dźwięk oraz na informacje dodatkowe zawarte w strumieniu.

Error Protection

Informacja o ochronie multipleksu przed zakłóceniami. Zastosowanie skuteczniejszego algorytmu powoduje zwiększenie obszaru, na którym możliwy będzie prawidłowy odbiór przy tej samej mocy nadajnika. Jednocześnie jednak powoduje to zmniejszenie pojemności multipleksu. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest EEP-3A, co zapewnia przepływność ok. 1150 kbps.

DLS – Dynamic Label Segment

Odpowiednik Radio Tekstu w systemie RDS. Służy do przekazywania informacji tekstowych, których długość może wynosić 128 znaków (w przypadku RT były to 64 znaki). Wykorzystywany jest do podawania treści dynamicznych, związanych z tym co w danej chwili dzieje się na antenie – wykonawcy i tytułu prezentowanej piosenki, tytułu audycji czy imienia i nazwiska prowadzącego – jak i statycznych, takich jak numer telefonu czy adres e-mail.

SPI – Service and Programme Information (EPG – Electronic Programme Guide)

Znany z telewizorów przewodnik po programach EPG w wersji radiowej nazywa się SPI. Pozwala na prezentowanie ramówek, a także szczegółowych informacji dotyczących poszczególnych audycji (analogicznie do ramówek prezentowanych na stronach internetowych rozgłośni).

SLS – Slide Show

Pokaz slajdów wykorzystywany jest do przesyłania np. logotypów, okładek płyt, graficznych zapowiedzi audycji lub zdjęć ze studia. Standardowo obrazki w formacie jpg lub png mają rozdzielczość 320x240. O tempie wysyłania slajdów decyduje zdefiniowana przez nadawcę liczba kilobitów na sekundę przeznaczona na informacje dodatkowe (PAD).

TPEG – Transport Protocol Experts Group

RDS – w ramach usługi TMC – zapewniał możliwość przesyłania do nawigacji GPS podstawowych informacji o sytuacji na drodze. Na więcej nie pozwalała mała przepustowość systemu. W DAB+ możliwe jest przesyłanie większej ilości danych. Tym samym nie ma technicznych przeciwwskazań, aby w TPEG znalazły się informacje o warunkach jazdy, zagrożeniach, prognozach ruchu, a nawet o wolnych miejscach parkingowych i cenach na stacjach paliw.

Journaline

Radiowy odpowiednik teletekstu. Analogicznie jak w telewizorach możliwe jest czytanie przypisanych do poszczególnych działów wiadomości tekstowych. Mogą to być informacje z kraju i ze świata, biznesowe, kulturalne, naukowe, ale też – np. w przypadku nadawców lokalnych – rozkłady jazdy komunikacji miejskiej.

BWS – Broadcast Web Site

Funkcja umożliwiająca przesyłanie stron internetowych (bez kanału zwrotnego). W związku z rozwinięciem internetu mobilnego straciła na znaczeniu.

EWS – Emergency Warning System

System wczesnego ostrzegania o zagrożeniach.