Przełom lata i jesieni w Polsce jest znany jako najlepszy czas na występowanie odległych i silnych propagacji troposferycznych. Tak też było i tym razem. Rok 2016 zapisał się w historii niespotykaną propagacją na paśmie UKF-FM z południa Europy. Kraje takie jak Chorwacja, Bośnia i… Włochy, znane głównie z nasłuchów dzięki propagacji jonosferycznej zostały tym razem przetransportowane do Polski poprzez fenomenalny dukt troposferyczny. Oczywiście nie zabrakło także klasycznych propagacji transbałtyckich. W porównaniu do roku 2015, tym razem tropo nie było zjawiskiem aż tak częstym, ale było równie ciekawie...

Obserwacja warunków radiowych była prowadzona na tunerze Sony XDR-F1HD, który dzięki modyfikacji umożliwia również zdalne sterowanie. Oprócz odbioru odległych sygnałów UKF-FM, obserwacje były prowadzone także na paśmie 5 GHz, które jest wykorzystywane przez sieci WiFi. Tę część raportu można prześledzić na stronie fmdx.pl.

Nasłuchy odbywały się w okolicach Płocka (114 m n.p.m.) na poniższych antenach:

• Körner 19.3, pol. pozioma, 10dBd, 10 m n.p.t. (87,5 – 108 MHz),
• 2x Yagi 9-el K6STI, pol. pionowa, 10dBd, 9,5 m n.p.t. (87,5 – 108 MHz),
• Poynting K-GRD-003-06, pol. pozioma, 31dBi, 8 m n.p.t. (5 GHz).

Pierwszy kwartał nie przyniósł żadnej ciekawej propagacji. Oto podsumowanie pozostałych miesięcy:

• 4/5.06.2016 – pierwszy transbałtyk (i falowód mikrofalowy):
  • w nocy utworzył się dukt przynoszący stacje z południowego wybrzeża Szwecji w paśmie UKF: Hörby, Karlshamn, Helsingborg, Halmstad i okolice. Niektóre szwedzkie sygnały sięgnęły około 50 dBf, a bliższe polskie lokalizacje ponad 70 dBf (np. 103,1 PR Koszalin z RTCN Gołogóra – odległość 256 km).
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: Wiosna 2016: tropo WiFi 5GHz i UKF
• 23/24.06.2016 – dukt uniesiony z Niemiec, Austrii i Szwajcarii:
  • prognozy zapowiadały bardzo silny dukt nad obszarem południowych Niemiec. Tropo zahaczyło swoim zasięgiem również o środkową część Polski przynosząc dwie lokalizacje ze Szwajcarii: Rigi (odległość 1015 km) oraz Säntis (odległość 952 km), a także niemiecki Raichberg (odległość 898 km) z RDS,
  • nieoczekiwane wyłączenie Radia Zet z Konina umożliwiło dobry odbiór 107,1 B5 Aktuell z Ochsenkopf oraz Radio TON z Aalen (odległość 794 km) z RDS.
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: June 2016: D/SUI/AUT tropo ducting (j. angielski)
• 20/21.07.2016 – Szwecja i Ukraina, a także silne tropo lokalne:
  • przez noc tworzyło się tropo mikrofalowe. Wraz z upływem czasu zwiększały się odległości, a nad ranem ruszyły także niższe pasma radiowe, w tym UKF. W wyniku poszerzenia duktu troposferycznego pojawił się kolejny transbałtyk – głównie szwedzki Västervik i okolice, a także Ukraina, m.in. Łuck.
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: Lipiec 2016: dukt lokalny 5GHz i UKF
• 23-28.08.2016 – ekstremalna propagacja z Francji, Bałkanów i Włoszech:
  • dukt rozpoczął się od kierunków zachodnich – początkowo Niemcy, aż do granicy ze Szwajcarią, np. Witthoh (odległość 932 km) z RDS i Strasburg na 95,0 – France Musique (odległość 970 km). Tropo rozszerzyło się także w ujęciu transbałtyckim – odebrałem wiele stacji niskiej mocy z Danii i Szwecji.
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: August 2016: extreme VHF tropo (F, HRV, BIH, I) – part I (j. angielski).
  • Kolejne dni przyniosły kompletnie nieoczekiwany zestaw lokalizacji z krajów południowej Europy. Odebrałem aż 15 stacji z Włoch (fmdx.pl), w tym 5 z częściowym lub pełnym RDS. Odległości sięgnęły nawet 1235 km, a ścieżka duktu przebiegała przez pół Polski, Bramę Morawską, granicę austriacko-węgierską, Słowenię, Chorwację i Morze Adriatyckie. Oprócz tego powiódł się odbiór 13 stacji z Bośni (fmdx.pl) (większość z RDS), a także wielu innych z Austrii, Słowenii, Chorwacji, Węgier, Rumunii…
  • podczas szczytu siły propagacji sygnały z Bośni przekroczyły poziom 40 dBf, dzięki czemu były bez problemu odbierane nawet na mniej zaawansowanym sprzęcie, np. w Poznaniu na antenie 3-elementowej,
  • retransmisje w paśmie UKF nie są praktykowane tylko w Polsce. Austriacka stacja na częstotliwości 104,9 MHz przekazuje sygnał z wiedeńskiego nadajnika 88,6 Der Musiksender. Podczas tropo dosył został przykryty przez czeski Radiožurnál 88,5 MHz z Czarnej Góry (Trutnov/Černá hora).
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: August 2016: extreme VHF tropo (F, HRV, BIH, I) – part II (j. angielski).
• 6/7.09.2016 – tropo z Niemiec:
  • nieco ponad tydzień po poprzedniej propagacji ponownie zapanowała sprzyjająca pogoda. Pierwsze odległe sygnały pojawiły się z Niemiec, m.in. Hoher Meißner i Torfhaus z RDS.
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: Wrzesień 2016: Niemcy na UKF i dukt 5GHz 300+km
• 10-12.09.2016 – historyczne tropo transbałtyckie:
  • niezwykły dukt budował się w kierunku na północny-zachód (początkowo Szczecin), a następnie przesuwał się przez południe Szwecji, aż po Litwę, Łotwę i Estonię. To było najsilniejsze tropo transbałtyckie jakie dotychczas obserwowałem. Odebrałem prawie wszystkie stacje niskiej mocy z Borlnholmu, a 99,3 DR P4 wzrosło aż do 71 dBf (odległość 429 km). Wraz z upływem czasu najsilniejsza ścieżka falowodu wchodziła w głąb Szwecji. Emmaboda (odległość 537 km) osiągnęła 66 dBf, a także możliwy był odbiór najsłabszych nadajników o mocy rzędu 0,01 kW – 87,8 SR P4 z Ronneby oraz Radio Nybro 89,9 z miejscowości o tej samej nazwie,
  • propagacja była tak silna, że moje pobliskie stacje z Sierpca (ok. 35 km) ulegały zagranicznym nadajnikom niskiej i średniej mocy. Na 92,2 zamiast lokalnej Jedynki z Sierpca odebrałem Radio Nova z Bornholmu (1 kW, odległość 429 km, RDS). Dużo gorzej, ale nadal wyraźnie, na 97,3 pojawiło się Radio24syv z Hammeren (0,1 kW, odległość 444 km – doświetlenie na północy Bornholmu). Zamiast Dwójki na 98,1 mogłem natomiast odbierać Radio Nybro z Emmabody (0,25 kW, odległość 573 km). Oprócz tego wielokrotnie wystąpiło zjawisko przejmowania dosyłów stacji radiowych, które retransmitują swój sygnał z innych nadajników w paśmie UKF-FM.
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: Wrzesień 2016: historyczne tropo transbałtyckie
• 13-15.10.2016 – uniesiony dukt ze Szwecji, Finlandii i Norwegii:
  • warstwa transportująca odległe sygnały radiowe zatrzymała się w wyższych partiach troposfery, dzięki czemu pojawiły się stacje z odległości ok. 1000 km i więcej,
  • najlepszy odbiór powiódł się z Hudiksvall (odległość 1028 km) z RDS – 100,7 SR P4. Inne lokalizacje były słabiej: m.in. Ånge (odległość 1132 km), Sveg (odległość 1087 km), a na koniec także Norwegia – Jetta (odległość 1209 km)!
  • Szczegółowy raport fmdx.pl: October 2016: elevated S/FIN/NOR ducting (j. angielski)
• 24-26.11.2016 – tropo z zachodu:
  • termin konserwacji lokalnego nadajnika w Sierpcu pokrył się z dobrą propagacją troposferyczną. Na częstotliwościach, które są zawsze zajęte, odebrałem sporo niemieckich stacji w bardzo dobrej jakości,
  • odległości były dość niskie, typowo 300-500 km. Nagrywając bandscan całego pasma podczas szczytu propagacji naliczyłem ponad 50 niemieckich stacji za jednym razem,
  • po przesunięciu tropo nad Polskę, obce sygnały przejęły dosyły wielu stacji radiowych, które stosują retransmisję z innych nadajników, m.in. Radio Victoria, Zbrosza Duża, KRP.
  • Szczególowy raport fmdx.pl: Listopad 2016: tropo z zachodu
• 29-31.12.2016 – Niemcy, Litwa, Białoruś, Ukraina:
  • w ostatnie dni roku pojawiła się jeszcze jedna silna propagacja troposferyczna. Odległości były średnie, ale na koniec powiódł się odbiór Kijowa (odległość 775 km).
  • Szczególowy raport fmdx.pl: Grudzień 2016: tropo UKF i 5GHz

Więcej polskich raportów z nasłuchów w Górze Kalwarii jest dostępnych na blogu Radiacja:

• Wielkie tropo na koniec wakacji 2016
• Jesienne tropo pod Warszawą (sezon 2016)

Tak oto zakończył się rok 2016. Obecnie w Norwegii trwa wyłączanie nadajników UKF (fmdx.pl). Ciekawe, czy to była ostatnia szansa na odbiór sygnałów FM z tego kraju poprzez tropo…?