Największa „cudowność” radja dla ogółu niefachowego polega na tem że można słyszeć głos poprzez tysiące kilometrów bez jakiegokolwiek materjalnego przewodnictwa.

Tak pisał Stanisław Burzyński, autor książki „Radjo a życie” w liście do „Kurjera Polskiego” opublikowanym w sierpniu 1925 roku. A jak ową cudowność tłumaczył w swojej publikacji?

W studjo znajduje się mały przyrządzik, zwany mikrofonem. Orkiestra i śpiewacy nagrywają ten przyrząd. On odbiera głosy i przewodzi je dalej zapomocą drutu. [...] Przyrząd ten każdy z nas miał w ręku. Miał go tyle razy, ile razy telefonował.

Składa się on ze skrzyneczki, w którym znajduje się izolowana płyta węgla posiadająca na przedniej swojej stronie zagłębienia z luźno w nich spoczywającemi ziarnkami węglowemi. Cienka tarcza węglowa, która niejako zamyka te drobne ziarnka nazywa się membraną. [...]

Jeżeli płytę węglową i membranę włączymy w obwód z prądem elektrycznym, to prąd może przepływać przez te obie płyty, poprzez te ziarnka, aczkolwiek luźno ułożone. Jednakże prąd ten jest bardzo słaby, gdyż ziarnka te nie przedstawiają stałej masy. Z chwilą, gdy mówimy w kierunku membrany, zaczyna ona pod siłą fal głosowych drgać, jak to zresztą ma miejsce z wszystkiemi cienkimi płytkami (np. papier, gdy go trzymamy przed ustami). Wskutek tego nacisk, jaki wywiera membrana na te ziarnka, zmienia się stosownie do tego, z jaką siłą padają na nią fale głosowe. Pod naciskiem fali głosowej ściskają się one i ułatwiają przewodzenie prądu, z chwilą zaś gdy membrana drga wolniej, stawiają one prądowi większy opór. Ruch falisty membrany w wyniku swoim powoduje więc odpowiednie natężenie i osłabienie prądu, które następuje po sobie w tym samym rytmie, w jakim odbywają się jej ruchy.

Jednakże te zmiany prądu są za słabe, aby mogły się ujawnić bezpośrednio w postaci fal elektrycznych. […] Zapomocą bardzo nikłych prądów elektrycznych możemy w zwykłym telefonie (a więc gdy między mówiącym i słuchającym istnieje przewodnik w postaci drutu metalowego) przenosić dźwięki na bardzo znaczne odległości. Koniecznym jednakże warunkiem w takim przypadku jest materjalny przewodnik – drut.

Lecz w radjofonii przewodnik materjalny nie istnieje. Jest nim nieuchwytna substancja eter, za pomocą której musimy przenieść siłę elektryczną, aby ona mogła w daleko umieszczonym odbiorniku wytworzyć te same zjawiska. […]

Ze względu na istotę fal elektromagnetycznych, które podobnie, jak fale głosowe rozchodzą się na wszystkie strony, wysyłać je możemy tylko zapomocą znacznych sił elektrycznych. Jednakże mikrofon nie znosi mocnych prądów (wskutek nadmiernego ogrzania). Więc wynika z tego jasno, że prądami elektrycznymi musimy operować tak, aby jeden ich rodzaj (bardzo silne prądy) był użyty do przenoszenia niejako na odległość prądu stałego.

C.d.n.

Ilustracja tytułowa: Wizualizacja modulacji amplitudowej

Źródło ilustracji tytułowej: „Radjo dla wszystkich” 3/1924