Nad Wisłę radio dotarło jako nowinka wojskowa w czasie pierwszej wojny światowej. Gdy w 1918 roku odzyskiwaliśmy państwowość, przejęliśmy po wojskach zaborczych trzy stałe stacje radiotelegraficzne – w Warszawie, Poznaniu i Krakowie – oraz jedną stację polową, która zainstalowana została w Lublinie. To za pośrednictwem tej pierwszej w nocy z 18 na 19 listopada 1918 roku w świat popłynął komunikat:

Pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.

Kolejnym krokiem było utworzenie najpierw batalionów, a potem pułku radiotechnicznego. Sytuacja, w której radiotechnika jednoznacznie kojarzona była z wojskiem, trwała do roku 1921. Wówczas władzom cywilnym przekazana została radiostacja w Poznaniu, a rok później kolejne dwie – w Krakowie i Grudziądzu. Wydarzeniem bez precedensu była budowa i uruchomienie w roku 1923 Transatlantyckiej Radiotelegraficznej Centrali Nadawczej w Babicach oraz współpracującej z nią stacji odbiorczej w Grodzisku Mazowieckim. Dzięki niej Polska zyskała bezpośrednią łączność z krajami Ameryki Północnej, Południowej czy na Dalekim Wschodzie.

Jednocześnie rozwijał się przemysł radiotechniczny. W 1919 roku do Państwowej Wytwórni Aparatów Telegraficznych i Telefonicznych zaczęły dołączać prywatne firmy produkujące na potrzeby wojska, wśród nich Radjopol założony przez Józefa Plebańskiego oraz Farad inż. Władysława Hellera i zupełnie dziś zapomnianego inż. Brunona Balińskiego, przemysłowca i handlowca. Uznawany przez historyków radia za współtwórcę Faradu Roman Rudniewski prokurentem spółki stał się dopiero jesienią 1920 roku. W 1923 roku obie te spółki połączyły się tworząc Polskie Towarzystwo Radiotechniczne, o którym jeszcze niejednokrotnie będziemy pisać w tym cyklu. W roku 1925 istniało już kilkanaście takich firm, w tym Zakłady Radjotechniczne Natawis, Inter-Radjo, Stero-Radjo, Radjo-Bukowski czy Polskie Zakłady Radjotechniczne.

W przygotowanie niezbędnych kadr zaangażowały się uczelnie wyższe – Politechnika Warszawska i Politechnika Lwowska. Ta pierwsza wykład o tytule „Zasady techniki prądów szybkozmiennych” wprowadziła już w roku akademickim 1920/1921. Dwa lata później w programie zajęć pojawił się pierwszy wykład o lampach elektronowych. We Lwowie wykłady z radiotechniki wprowadzono od roku akademickiego 1923/1924. Równolegle kursy radiotechniczne organizowało też stowarzyszenie młodzieży chrześcijańskiej YMCA, a od 1923 roku w szkole Wawelberga i Rotwanda odbywały się Państwowe Kursy Radiotechniczne.

W 1921 roku powołano do życia Stowarzyszenie Radiotechników Polskich – organizację, która w sposób zdecydowany włączyła się w walkę o udostępnienie szerokim masom niezwykłego wynalazku przełomu wieków. To na pamiątkę przyjęcia przez to gremium 11 kwietnia 1923 roku dokumentu „Opinia zarządu SRP w sprawie wytycznych do ustawy radiotelegraficznej” w rocznicę tego wydarzenia obchodzimy Polski Dzień Radia.

Na nadejście polskiego broadcastingu trzeba było jednak czekać kolejne lata…

Ilustracja tytułowa: Stacja radiotelegraficzna w Cytadeli Warszawskiej

Źródło ilustracji tytułowej: Strona internetowa MSZ (https://dziennikurzedowy.msz.gov.pl/pl/p/msz_pl/ministerstwo/historia/wydarzenia/depesza_jozefa_pilsudskiego_z_16_listopada_1918_r_.html)