Uzupełnieniem relacji prasowych dotyczących pierwszych dni funkcjonowania stacji Polskiego Towarzystwa Radjotechnicznego są niewątpliwie opowiedziane po latach wspomnienia. Choć – z uwagi na mankamenty ludzkiej pamięci – mogą one nie oddawać rzeczywistości tak, jak relacje pisane na gorąco. W czternastą rocznicę wydarzeń redaktor tygodnika „Antena” rozmawiał z Romanem Rudniewskim, ówczesnym kierownikiem stacji i dyrektorem PTR. Wywiad ukazał się w numerze z 22 stycznia 1939 roku i przyniósł niezwykle cenną, nieprzywoływaną w ówczesnej prasie informację… Nazwisko pierwszej spikerki…

Przez pierwsze kilka dni każdy nasz program składał się z mego wstępnego przemówienia, z występów solistów, które zapowiadała nasza speakerka, p. Halina Wilczyńska, odznaczająca się bardzo radiofonicznym i miłym głosem.

Sto lat temu była to zupełnie nowa profesja na polskim rynku pracy. Poszukując głosu polskiego eteru nie zdecydowano się wówczas na – jak byśmy to dziś powiedzieli – szeroko zakrojony casting. Funkcję tę powierzono nie osobie, która w jakikolwiek sposób operowała swoim głosem zawodowo, a pracownicy fabryki przy ulicy Narbuta. Jak ustalił Maciej Józef Kwiatkowski, utalentowana i wszechstronnie uzdolniona Halina Wilczyńska była jedną z pierwszych kobiet w Polsce, które ukończyły zainaugurowane w 1923 roku Państwowe Kursy Radiotechniczne. 10 lutego 1925 roku „Radioamator” – nie wspominając o nowej roli p. Wilczyńskiej – umieścił obok jej zdjęcia przy lampowym odbiorniku (podpisanego imieniem Helena) artykuł o tytule „Kobiety a radjo”. Przytoczmy go w całości.

Magnetyczna siła Radjo pociąga ku sobie nie tylko mężczyzn, lecz i kobiety. W Stanach Zjednoczonych znanych jest wiele wybitnych radjoamatorek zpośród których niejedna zajmuje kierownicze stanowisko w przedsiębiorstwach radjofonicznych.

Polska i w tym kierunku nie pozostaje w tyle. Mamy dość liczną gromadę radjoamatorek, wśród których zamiłowaniem i rzetelną pracą odznacza się p. Helena Wilczyńska, wychowanka Państwowych Kursów radjotechnicznych, obecnie pracowniczka jednej z naszych firm radjowych.

Jakie były dalsze losy Haliny, czy też Heleny Wilczyńskiej trudno dziś ustalić – podobnie jak właściwe imię. Helena pojawia się w artykułach z roku 1925, Halina we wspomnieniach z roku 1939 i późniejszych… pomyłki w gazetach sprzed stu lat czasem się jednak zdarzały. Prasa, kiedy zaczęła już drukować program radiowy, początkowo nie wskazywała kto pełni dyżur spikerski. Zmieniło się to po kilku miesiącach. Od sierpnia 1925 roku co jakiś czas wskazywano w rozpisce „conferenciera”, jednak nazwisko Wilczyńskiej nigdy nie pojawiło się w tym kontekście. Jej następcą został Alojzy Kaszyn, o którym jeszcze nie raz będziemy pisać przez najbliższy rok.

Tymczasem powróćmy jeszcze do wywiadu dyrektora Rudniewskiego.

Po pięciu dniach odważyliśmy się na nadanie koncertu zespołu orkiestrowego p. Walentynowicza oraz jazzu. Audycja ta sprawiła nam wiele trudności i dobrze pamiętam, jak po każdej takiej audycji zespołowej mikrofon nasz zapadał na ciężką grypę…

A jutro i pojutrze dokładniej przyjrzymy się temu mikrofonowi…

Ilustracja tytułowa: Roman Rudniewski i Helena (Halina) Wilczyńska

Źródło ilustracji tytułowej: „Radio-Amator” 4/1925, „Ilustracja” 7/1925