„Co to jest Radjo?” – odpowiedź na tak postawione pytanie mogli poznać mieszkańcy Grodna, którzy w czwartek, 2 kwietnia 1925 roku, o godzinie 20:00 dotarli do Teatru Miejskiego. Prelekcję pod takim tytułem poprzedzającą radiokoncert wygłosił inżynier Włodzimierz Topór.

Pochlebna reputacja, jaką impreza ta cieszyła się w innych miastach wróży jej jaknajlepsze powodzenie i u nas. Bilety do nabycia w kasie teatru po cenie od 80 gr. do 5 zł.

Notatka tej treści znalazła się w „Nadniemeńskim Kurjerze Polskim”… i nie były to zapowiedzi bez pokrycia. Tydzień wcześniej inżynier Topór pojawił się ze swoim wykładem w białostockim hotelu Ritz. Tak, taki hotel funkcjonował w Białymstoku przy ulicy Niemieckiej (dziś Jana Kilińskiego). Wybudowany w latach 1912-1913 neobarokowy budynek posiadał cztery kondygnacje naziemne oraz jedną podziemną, pomiędzy którymi można się było przemieszczać pierwszą w mieście windą. Pokoje wyposażone były w m.in. w telefony i centralne ogrzewanie, a apartamenty miały własne łazienki z ciepłą bieżącą wodą. Hotel został zniszczony w 1944 roku przez wycofujące się oddziały niemieckie. Wróćmy jednak do prelekcji z 26 marca 1925 roku. Tak pisał o niej „Dziennik Białostocki”:

Usłyszeliśmy tam w zrozumiałych słowach o falach elektrycznych, o zjawisku rezonansu elektrycznego, o zanikach fal czyli „fading effekt”, jednym słowem wiele-wiele ciekawych rzeczy, których znajomość w dzisiejszych czasach każdemu inteligentnemu człowiekowi jest na każdym kroku potrzebna. P. inż. Topór zebrał też za swoją barwnie wypowiedzianą prelekcję zupełnie zasłużone i huczne oklaski.

W części drugiej koncertowo-produkcyjnej przesunął się przed nami cały szereg pierwszorzędnych stacji koncertowych radjofonicznych. Bardzo dobrym był śpiew solowy barytona Uga Donarelego odebrany z Rzymu, niezłe produkcje solowe na skrzypcach i fortepianie z Monachium i Lipska, na pierwszy jednak plan wybijały się produkcje orkiestrowe z Wiednia i Berlina. Zwłaszcza menuet odegrany przez pełen zespół orkiestrowy pozwolił nam podziwiać niebywałą siłę i czystość odbioru dając pełne zadowolenie estetyczne.

Jak pokaz wypadł w Grodnie? Ponownie oddajmy głos redaktorowi „Nadniemeńskiego Kurjera Polskiego”:

Inż. Topór w krótkich słowach zaznajomił zebranych z genezą wynalezienia radja, jego urządzeniem i zastosowaniem. Niestety u nas jeszcze radjo jest mało rozpowszechnione, posiadamy bowiem tylko jedną stację nadawczą w Warszawie, gdy natomiast inne państwa posiadają takie stacje w każdem prawie mieście. Na zakończenie zaprodukował radjowe koncerty, przy pomocy aparatu własnej konstrukcji, z następujących miast: Wrocław, Wiedeń, Rzym, Paryż, Królewiec, Stuttgard, Londyn, Birmingen, Zurych i Monachjum.

Ponadto politycy mogli słyszeć ostatnie wiadomości polityczne z Berlina, a sportowcy takież same wiadomości sportowe z Lipska. Publiczność grodzieńska zrażona widocznie ostatnimi występami opery (a może też czymś i czem innym) nie dopisała i tym razem.

Cóż. Bywa i tak. Na zakończenie spójrzmy jeszcze co działo się wokół koncesji… 2 kwietnia 1925 roku „Robotnik” w artykule „Czyżby jednak Radjokorfanty” donosił:

Coraz uporczywiej krążą pogłoski, iż koncesję ma otrzymać grupa posłów chadeckich z pp. Czerniewskim, Dymowskim i Korfantym na czele. Widocznie panowie ci posiadają „odpowiednie ręce” do kierowania polskim „broadcastingiem” i nie posiadają żadnych „specjalnych celów” poza szczerą chęcią przyczynienia się do rozwoju radjofonji w kraju, czego dowodem, że dotychczas nie kwapią się z opracowaniem strony technicznej zamierzonej imprezy; no a że się trochę polityki uprawiać będzie, szczególniej w okresach przedwyborczych – to trudno! Abonent zaś, czyli nasza „bierna, posłuszna masa” wszystko strawi… – nawet radjokorfantjadę!

Podobne – lub identyczne – teksty ukazały się w kolejnych dniach w „Naszym Przeglądzie” i „Gazecie Robotniczej”.

Ilustracja tytułowa: Budynek Teatru Miejskiego w Grodnie

Źródło ilustracji tytułowej: Narodowe Archiwum Cyfrowe