Lokalizacja
- Współrzędne geograficzne: 52°4'21,61"N, 20°53'2,02"E
- Województwo: mazowieckie (MZW)
- Miasto powiatowe: Piaseczno
- Miasto/Osiedle: Łazy
- Ulica/Góra: al. Krakowska 180
- Pokaż na mapie:
Parametry
Opis
Decyzja o budowie przez Polskie Radio stacji nadawczej dużej mocy zapadła na początku 1929 roku. Jako lokalizację wybrano teren nieopodal wsi Łazy pod Raszynem, odległy od Warszawy o 23 kilometry. Dystans ten miał sprawić, aby nowa stacja nie utrudniała mieszkańcom stolicy odbioru programów zagranicznych. Budowa rozpoczęła się w marcu 1930 roku. Rozpoczęto od budynku stacyjnego. „Na parterze budynku stoją zamontowane maszyny, pędzone prądem z elektrowni pruszkowskiej, oraz przetwornice i prostowniki prądu. Dziennie zużywa ta stacja prądu za 1000 złotych. Na pierwszem piętrze mieści się właściwa aparatura nadawcza. Drugie piętro przeznaczone jest na kancelarję i mieszkania dla personelu” – opisywał redaktor wychodzącego w Grudziądzu Gościa Świątecznego 25 października 1931 roku. Obok budynku stanęły dwa wybudowane przez zakłady Cegielskiego z Poznania maszty, na których zainstalowana była antena nadawcza. „Wieże te są nader ciekawe, gdyż są zmontowane ze sztab i szyn żelaznych, a wysokość każdej wieży sięga 210 metrów, czyli około 50-ciu pięter” – kontynuował redaktor, porównując tę wysokość do stu dyszli wozów ustawionych jeden na drugim oraz zaznaczając, że sprawnemu sportowcowi wejście na górę zajmuje 40 minut. „Odległość między wieżami wynosi 187 kroków. Wieże stoją na kulach stalowych wielkości dwóch pięści, stojących z kolei na sześciu izolatorach porcelanowych. Posiadają one również izolatory boczne, zabezpieczające ich podstawy od przesunięcia. Kształt wież jest prostokątny. Wewnątrz wież znajdują się drabinki prowadzące na sam wierzchołek” – pisał. Pierwsze próby emisji rozpoczęto 4 stycznia 1931 roku. Od 7 lutego był to program ze studia Polskiego Radia. Początkowo na antenie podawana była nazwa Polskie Radio Raszyn. W marcu 1931 roku przywrócono nazwę Polskie Radio Warszawa, bowiem „Anglosasi brali Raszyn, dzięki brzmieniu tej nazwy, za... Rosję” – pisał „Pałuczanin”. Do uroczystego otwarcia stacji doszło 24 maja 1931 roku.
Siedem lat później – 4 sierpnia 1938 roku – przystąpiono do rozbudowy „raszyńskiego olbrzyma”. W efekcie moc nadajnika miała zostać zwiększona ze 120 do 600 kW. Ukończenie prac planowano na 1 stycznia 1940 roku, wcześniej przerwał je jednak wybuch II Wojny Światowej. W nocy z 6 na 7 września 1939 roku radiostacja została zniszczona, aby nie dostała się w ręce wroga. W czasie okupacji Niemcy w miejscu dwustumetrowych masztów ustawili dwa osiemdziesięciometrowe, przewiezione ze stacji nadawczej w Radomiu. Stacja nadawała wówczas pod nazwą Weichsel (Wisła). Wycofujący się okupanci wysadzili raszyńską stację.
Decyzja o odbudowie zapadła jeszcze zanim Polskie Radio oficjalnie przeniosło się z Lublina do Warszawy. Już 27 lutego 1945 roku Rząd Tymczasowy zabezpieczył niezbędne środki na ten cel. Roboty rozpoczęły się w maju i trwały trzy miesiące. „W chwili rozpoczęcia prac Raszyn był rumowiskiem cegieł, pogiętych blach i zżartych ogniem rur” – pisał redaktor „Życia Warszawy” w dniu oficjalnego uruchomienia radiostacji 19 sierpnia 1945 roku – „Dziś pięknie wyżwirowaną aleją w Raszynie podjeżdżamy pod pałac, odcinający się nieskazitelną bielą ścian od zieleni ukwieconych trawników. W głębi za budynkiem radiostacji rysuje się na tle przepływających białych obłoków delikatny kontur słynnej wieży raszyńskiej. Wśród drzew kryją się trzy domki fińskie, w których mieszka obsługa radiostacji”. Jeden maszt, będący jednocześnie anteną, mierzył 128 metrów i zbudowany był z dwóch, wysadzonych przez Niemców. Ważył 60 ton, a jego podnoszenie trwało dziesięć godzin. Nowy obiekt emitował program Polskiego Radia na falach średnich wykorzystując podarowany przez Związek Radziecki nadajnik pracujący przed wojną w Baranowiczach. Obok znajdował się nadajnik krótkofalowy o mocy 7,5 kW, przeznaczony do emisji programów dla zagranicy.
Obecna, mierząca w momencie oddawania do użytku 335 metrów konstrukcja, wzniesiona została w roku 1949. Był to wówczas najwyższy maszt na świecie. Decyzja o jego budowie zapadła dwa lata wcześniej. Robotnicy Mostostalu zmontowali go w 66 dni. Jak pisał dziennikarz „Życia Radomskiego”, do przewiezienia elementów konstrukcyjnych do Raszyna trzeba było użyć 70 wagonów kolejowych. „Wewnątrz masztu, który będzie miał podstawę trójkąta o boku 4,5 m, zbudowana będzie winda, przy pomocy której będzie odbywał się montaż. Później winda będzie służyła do kontroli stanu technicznego masztu. Podróż windą ku szczytowi nie będzie przyjemna, gdyż odchylenia kołyszącego się na wietrze masztu będą dochodziły do 3 m. Projekt masztu wykonało biuro konstrukcji Mostostalu przy współpracy prof. Hempla” – odnotował 27 maja 1949 roku. Nowa radiostacja podjęła pracę 2 lipca 1949 roku, a jej oficjalne otwarcie nastąpiło 22 lipca tego samego roku. „Prezydent RP i towarzyszący mu premier Cyrankiewicz zbliżyli się do podstawy masztu, gdzie jedna z 3-ch dziewczynek w strojach krakowskich z miejscowej szkoły w Łazach wręczyła Głowie Państwa nożyczki. Prezydent Bolesław Bierut dokonał otwarcia nowej radiostacji w Raszynie przez przecięcie wstęgi u podstawy masztu antenowego” – relacjonował redaktor „Dziennika Polskiego” 26 lipca 1949 roku. Do 30 lipca 1974 roku z obiektu emitowany był Program I Polskiego Radia na częstotliwości 227 kHz. Później – do roku 1991 – nadawał najpierw Program II, a następnie IV na drugiej przyznanej Polsce częstotliwości długofalowej. Po katastrofie masztu w Konstantynowie koło Gąbina do momentu uruchomienia obiektu w Solcu Kujawskim ponownie nadawał Jedynkę. Od 1999 roku do momentu wyłączenia emisji 30 lipca 2009 roku nadawał jeszcze Trójkę, Radio Bis, Jedynkę i Program dla Zagranicy.
W wakacje 1962 roku na maszcie zainstalowane zostały anteny UKF FM. Wiązało się to z przerwą w emisji Programu I pomiędzy 30 lipca a 27 sierpnia w godzinach od 8:30 do 17:00. 1 października tego roku z obiektu oficjalnie uruchomiono emisję programów Polskiego Radia w paśmie OIRT. 45 lat później – 23 lipca 2007 roku – z Raszyna rozpoczęła się emisja Jedynki i Trójki w paśmie CCIR. Niemal dokładnie rok później Raszyn stał się też telewizyjnym centrum nadawczym. Analogowe programy TV nadawano stąd do 19 marca 2013 roku. W październiku 2014 roku stalowa konstrukcja masztu została skrócona, a na szczycie zainstalowany został system antenowy UHF.
Źródło: Stanisław Miszczak „Historia radiofonii i telewizji w Polsce”, wycinki prasowe
Operatorzy
- (inny)
Obiekty aktywne w pobliżu
Obiekty historyczne w pobliżu
